بررسی اثر کاربرد گاوآهن برگرداندار مرکب بر شکست سخت لایة شخم1

امروزه استفاده از ماشین­های مرکب در سیستم‌های خاک‌ورزی جدید یک ضرورت محسوب می‌شود. گاوآهن‌های برگرداندار، در حال حاضر در کشور ما بدون بررسی­های قبلی به طور وسیع در عملیات تهیة زمین مورد استفاده قرار می‌گیرند. بررسی ها نشان می‌دهد که کاربرد این ادوات در بسیاری از موارد منجر به ایجاد لایة متراکم، یا به عبارت دقیق­تر، سخت لایة شخم (Plow pan) می­شود که اغلب برای شکست آن مشابه با سخت لایة (Hard pan) از ادواتی عمیق مانند زیرشکن‌ استفاده می‌کنند. هدف از تحقیق حاضر اجرای عملیات در عمق مورد نیاز برای شکست همزمان در عملیات شخم با اصلاح گاوآهن­های برگرداندار متداول بود. بدین منظور با قرار دادن ساقه­هایی مشابه با گاو آهن­های چیزل به پشت خیش­های گاوآهن برگرداندار ماشین مرکبی ساخته شد به نحوی که در عرض و عمقی حدود 7 تا 10 سانتی‌متر عمیق­تر از تیغه گاوآهن برگرداندار، عمل کند و کفة شیار شخم را تحت تاثیر قرار دهد. ماشین مرکب در قالب آزمون آماری (t -Test) با گاوآهن برگرداندار متداول مورد مقایسه و آزمون مزرعه­ای قرار گرفت. بافت خاک مزرعه لومی بود و ‌آزمایش­ها در رطوبت 12-14 درصد انجام گرفت. پارامترهایی نظیر جرم مخصوص ظاهری، مقاومت به نفوذ،  پروفیل گسیختگی خاک، مساحت خاک به هم خورده، مقاومت کششی و مقاومت کششی ویژه اندازه­گیری و تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که ماشین مرکب، در مقایسه با گاوآهن برگرداندار ساده، می­تواند سخت لایة شخم را تحت تأثیر قرار دهد؛ دو تیمار، در اغلب صفات مورد اندازه­گیری اختلاف معنی‌دار داشته‌اند. آزمایش­­ها همچنین نشان داد که ماشین مرکب می­تواند جرم مخصوص ظاهری و مقاومت به نفوذ را در محدودة عمق 20-30 سانتی­متری که محل  تشکیل سخت لایه شخم است کاهش و همچنین گسیختگی خاک را در محدودة مذکور افزایش دهد. از طرف دیگر، ماشین مرکب موجب افزایش 15درصد  مقاومت کششی ‌می­شود ولی با ایجاد مساحت خاک به هم خوردة بیشتر، این اختلاف در مقاومت کششی ویژه به 6 درصد ‌بین دو تیمار می­رسد.